ประเพณีการวิ่งวัวลาน
ความเป็นมาของประเพณีวัวลาน ของจังหวัดเพชรบุรี มีชื่อเสียงในด้านการท่องเที่ยวและศิลปวัฒนธรรม รวมไปถึงขนบธรรมเนียมประเพณีพื้นบ้านมากมายหลายประเภท รวมทั้งกีฬาวัวลาน ซึ่งมีการเล่นกันจนเป็นประเพณีที่จังหวัดเพชรบุรีเป็นแห่งแรกโดยต่อมาได้ดัดแปลงมาใช้คนวิ่งแทนวัว โดยใช้กติกาเหมือนเดิมทุกอย่างและวิ่งกันอย่างจริงจัง มีผู้คนท้องถิ่นต่างๆ เดินทางมาแข่งขันด้วย ประเพณีวัวลานคนที่จังหวัดเพชรบุรี มีกำหนดไม่แน่นอน ซึ่งก็แล้วแต่ว่าที่ไหนจะเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันบางครั้งก็จัดในช่วงสงกรานต์
ประเพณีวัวลาน จะปักเสาเกียดอยู่กลางสนามเหมือนกับการแข่งขันวัวลานทั่วไป โดยใช้คนมาร้อยเป็นพวงเหมือนวัวลาน พวงละ ๒๐ คน ใช้เชือกเส้นใหญ่ผูกเป็นปมไว้ให้พอดีระหว่างคน แล้วใช้ผ้าขาวม้าพันหลังผูกไว้กับปม ลานที่วิ่งปูด้วยฟางข้าว โดยผู้วิ่งทุกคนต้องถอดเสื้อ และผู้ที่วิ่งในตำแหน่งวัวนอกกับวัวใน ต้องโพกผ้าสีแดงที่ศีรษะด้วย พวกที่มาแข่งขัน วัวลานคนต้องมีการฟิตซ้อมเป็นเดือน เพราะถ้าวิ่งไม่เข้าขากันจะทำให้เสียหลักหกล้ม พลอยทำให้คนอื่นหกล้มไปด้วย ก็ต้องถูกคัดออก เนื่องจากกติการกำหนดไว้ว่าทุกพวงต้องวิ่งให้ครบ ๓๐ รอบ พวงไหนหมดแรงจะถูกคัดออก บางพวกหกล้มและเหยียบกันก็มีแต่จะไม่ถือกันเพราะต้องการความสนุกสนานเท่านั้น
การแข่งไม่มีการแบ่งสาย ใช้รูปแบบแพ้คัดออกไปเลยรู้แพ้รู้ชนะกันด้วยวัวนอกกับวัวในเหมือนในกีฬาวัวลานทุกอย่าง เมื่อวิ่งครบ ๓๐ รอบแล้วหยุดทันที แล้วก็เอาแพ้ชนะกันด้วยการจับเวลา การแข่งขันวัวลาน (วัว) โดยทั่วไปคณะกรรมการอนุญาตให้ใช้ปฏัก เพื่อไล่กวดแทงวัวให้มันวิ่งสุดกำลังแต่สำหรับการแข่งขันวัวลานคนนั้นก็อนุญาติให้ใช้ปฏักได้เช่นกัน แต่เป็นปฏักที่ปลายไม้ไม่มีตะปูพี่เลี้ยงจะเอาไม้ที่ทำด้วยไม้ขนาดเหมาะมือ บริเวณปลายไม้ตกแต่งเป็นรูป“ปลัดขิก” ทาหัวด้วยสีแดงวิ่งไล่แทงก้นวัวลานคนให้เร่งฝีเท้าเป็นที่สนุกสนานของผู้ชมทั่วสนาม การแข่งขันวัวลานคนจะสนุกสนานมีรสชาติที่สุดก็ตอนที่วัวลานคนวิ่งลื่นหกล้ม แล้วถูกคนที่วิ่งตามหลังมาล้มทับระเนระนาด และนั่นหมายถึงการถูกตัดสิทธิ์ ซึ่งต่างจากวัวลานที่มีความสนุกสนานอยู่ที่ช่วงวัวเกิดหลุดจากพวง แล้วตื่นคนวิ่งผ่านฝูงชนคนดูรอบๆ สนาม จึงต้องวิ่งหนีกันพัลวันการวิ่งวัวลานคนนั้นก็มีความสนุกสนานต่างจากการวิ่งวัวลานไปอีกแบบหนึ่งและที่สำคัญ คือการแข่งขันวัวลานคน มีเพียงแห่งเดียวในโลกที่จังหวัดเพชรบุรีเท่านั้น
